De rekker staat op springen = stress!
In mijn boek “Innerlijke rust in een druk leven” schets ik in het stretch-model hoe je stress krijgt door ‘foutief’ afgestemde middelen en doelen (zie onderstaande figuur). Idealiter bevind je je in je stretch-zone, waarin je zowel:
haalbare en boeiende uitdagingen krijgt die je helpen groeien
voldoende middelen hebt om die doelen te bereiken
Als je te kampen krijgt met ziekte, financiële crisis, of kleine tegenslagen zoals een onverwachte file, dalen je middelen. Met minder middelen is het erg waarschijnlijk dat je jouw doelen niet meer even goed kan behalen. De rekker komt dan, als het ware, meer op springen te staan.
Je wil bijvoorbeeld ’s ochtends op tijd vertrekken naar school en het werk, maar je wil ook goed voor je kind zorgen. Als je kind zich ’s ochtends niet goed voelt, dan is de kans groot dat je iets moet laten vallen: je zal tijd schenken aan je kind om na te gaan hoe het zich voelt, eventueel naar de dokter moeten en dus te laat zijn op school of werk.
Zo goed mogelijk willen doen
Als je die doelen (op tijd komen en voor je kind zorgen) even goed wil blijven behalen met minder middelen, dan krijg je ongelofelijk veel stress. Je gedraagt je dan perfectionistisch (“alles zo goed mogelijk” willen doen), omdat je niet beseft dat je enkel “alles zo goed mogelijk” kan doen, als de omstandigheden ideaal zijn. Wat ze helaas zelden zij.
Perfectionisme is steeds “alles zo goed mogelijk” willen doen en niet beseffen dat dit enkel lukt als de omstandigheden ideaal zijn.
Alles willen hebben
In ons leven hebben we vaak tientallen doelen op hetzelfde moment. In het voorbeeld hierboven schets ik 2 doelen (goede ouder en carrièrevrouw zijn), maar alsof dat nog niet genoeg is, wed ik dat je er veel meer simultaan hebt: een mooie, goede partner, vrien/din, kok, vader/moeder, … zijn. Misschien merk je ook dat je zoveel druk ervaart (vooral van jezelf) om gezond te koken, te sporten, goed in je vel te zitten, innerlijk rustig te zijn, een voorbeeld voor je kinderen of klanten te zijn, enz.
Super(wo)man
We willen veel (onze lat van onze doelen ligt hoog) en we staan er te weinig bij stil hoeveel middelen we die dag hebben om daaraan te voldoen. We hebben een onrealistisch beeld, alsof we super(wo)man zijn, van wat we op dat moment allemaal aankunnen. Of we nemen gewoon de tijd niet om stil te staan bij de vraag of we dat allemaal wel aan kunnen. Alsof het ons “niet goed genoeg” maakt, om toe te geven dat we het nu even niet meer aan kunnen en de lat een heel stuk moeten laten zakken, tot op een niveau van een sloddervos, of persoon die we niet willen zijn.
Alsof het ons “niet goed genoeg” maakt, om toe te geven dat we het even niet meer aan kunnen en de lat lager moeten leggen.
Jezelf goed genoeg vinden
Eigenlijk aanvaard je op dat moment niet wie je bent. Sterker nog: je veronachtzaamt jezelf, terwijl je je al in een zwakke positie bevindt. Je zou jezelf op dat moeilijke moment juist meer liefde moeten geven, niet minder.
Volgens mij schuilt er onder perfectionisme een mooi talent, waar men helaas in overdrive in gaat.
Talent de kop in gedrukt op school
Ik begeleidde in het verleden veel mensen naar hun ideale job tijdens loopbaanbegeleiding. Centraal hierbij stond het inzicht dat we met prachtige talenten zijn geboren, maar dat deze jammergenoeg te vaak onvoldoende ruimte kregen tijdens ons opgroeien. Dit maakt het moeilijk onszelf in onze totaliteit écht goed te kennen.
Op school leerden we bovendien dat we “goed genoeg” zijn als we aan een uiterlijk opgelegde maatstaf voldoen. We scoorden bv. goed of slecht in wiskunde of tijdens de les lichamelijke opvoeding. Onze eigenheid en kleurenpalet aan talenten kregen hier onvoldoende aandacht. We leerden hierdoor voor een stuk iemand te zijn die we niet écht zijn. We implodeerden als het ware bij wijze van sociaal overleven. We stopten talenten en persoonseigenschappen die niet beloond of zelfs bestraft werden, vaak diep in onszelf weg.
We implodeerden als het ware bij wijze van sociaal overleven.
Waarom perfect zijn?
Vaak schamen we ons voor onze uniciteit ('anders zijn') en voelen we een diepgewortelde - doch vaak onbewuste- angst om "niet goed genoeg" te zijn. We leerden dus al vroeg dat het gewenst is om zo hoog mogelijk te scoren en iets zo goed mogelijk te willen doen. We worden vooral bang om er niet bij te horen of sociaal niet aanvaard te worden als onze resultaten 'slechts' gemiddeld of ondermaats zijn.
We worden vooral bang om er niet bij te horen of sociaal niet aanvaard te worden als onze resultaten 'slechts' gemiddeld zijn.
De behoefte aan sociale erkenning is een universele psychologische basisbehoefte die ons allen verbindt. Schaamte en angst om er niet bij te horen vormen de ideale voedingsbodem voor zelfkritiek en perfectionisme, zeker bij hooggevoelige personen. Hooggevoelige personen staan namelijk meer dan laaggevoeligen open voor kritiek en dit komt bovendien intenser binnen en triggert meer gevoelens bij hen.
Onder je perfectionisme schuilt een talent!
Ik zie wegens bovenvermelde redenen nog een basis voor perfectionisme, die wortelt in de natuurlijke menselijke neiging om onder stress in overdrive te gaan in een talent.
Je talent voor 'nauwkeurigheid' levert je een natuurlijke, gezonde dosis perfectionisme op.
Je talent voor 'nauwkeurigheid' levert je een natuurlijke, gezonde dosis perfectionisme op. Talenten gaan moeiteloos en geven energie, het is een deel van ons, we merken het vaak zelfs niet eens op, zo normaal is het. Als we echter onder stress, druk of spanning staan, dan gaan we in overdrive in onze talenten. Iemand wiens talent ligt in 'spreken', kan dan bv. teveel gaan praten en niet meer luisteren naar degene die tegenover haar zit, waardoor ze de plank misslaat. Dat levert dan weer energieverlies en meer spanning op. Het is dus een kunst om te leren in balans te blijven in je talent, ook als je onder de onontkoombare stress staat, die nu eenmaal bij het leven hoort.
Iets té goed willen doen
Ik zie perfectionisme dus ook als een overdrive versie van één van je talenten, zoals: zorgzaamheid, inschattingsvermogen, verantwoordelijkheidsgevoel of nauwkeurigheid. Teveel van iets is nooit ideaal. Je dient dus technieken in te zetten om het beste in plaats van het minst optimale uit je talent te halen. Die technieken kunnen bestaan uit mindfulness, wat de rust in je hoofd herstelt in stressvolle periodes.
Doe 1 iets met je volle aandacht en dan het ander, niet alles tezelfdertijd met je halve aandacht
Oplossing voor zelfliefde en in je kracht staan
Dus: als oplossing voor al ons perfectionisme stel ik voor:
In onze kracht staan wat betreft onze talenten. Pluk het beste uit jezelf, leer jezelf als volwassene opnieuw kennen, waardeer je eigen unieke talenten en zorg voor evenwicht (of stresshanteringstechnieken bv. mindfulness), zodat je onder stress niet teveel in overdrive gaat.
Leer mindfulness & geef aandacht aan wat je doet, terwijl je het doet. Eten/praten met kinderen/vaatwasser legen/bellen met vrien(din) of emails checken op je smartphone … Doe 1 iets met je volle aandacht en dan het ander, niet alles tezelfdertijd met je halve aandacht!
Cultiveer meer zelfliefde. Maak bv. dagelijks een paar minuutjes tijd voor een simpele heartfulness oefening: plaats een hand op je hart, glimlach, denk terug aan een gelukzalig moment in je herinnering, vertel jezelf (dat hoeft niet luidop): “Ik wens mezelf toe dat ik me veilig mag voelen om mezelf te zijn, goed zoals ik ben. Ik wens mezelf toe dat ik gelukkig en gezond mag zijn, en dat ik met gemak mag leven.”
Neem een blad en teken er twee lijnen op (zoals bij de bovenstaande figuur van het stretch-model): bij de bovenste schrijf je “doelen voor de komende zes maanden”, bij de onderste lijn schrijf je “middelen voor de komende zes maanden”.
Goed zoals je bent
Leg dit blad ergens waar je dagelijks kijkt. Hou dit beeld in je achterhoofd. Telkens als er een kink in de kabel van perfectie komt, besef dan dat je realistisch dient te zijn en zacht voor jezelf. Je hoeft het echt niet allemaal alleen of perfect te doen, je bent gewoon goed zoals je bent! Ik wens je een zalige tijd toe om te oefenen met deze tips! Het leven lijkt de afgelopen en komende jaren enkel toe te nemen in intensiteit (en soms ook wel drama), dus balanceer dit door jezelf toe te wensen dat je helemaal niet perfect hoeft te zijn!
Je veronachtzaamt jezelf, terwijl je je al in een zwakke positie bevindt. Je zou jezelf op dat moeilijke moment juist meer liefde moeten geven, niet minder.
Warme groet Sharon